Ushbu ma`lumotning kimgadir foydasi tegsa xursandman.
Thursday, June 28, 2012
Libre office`da sahifani kitob holatidan albom holatiga oʻtkazish
Oxirgi vaqtlarda hisobotlarni yozishga toʻgʻri kelmoqda. Majbur boʻlib "Libre office"da matnlarni terib chiqdim. U yerda kitob holatda turadi sahifa. Uni albom shakliga oʻtkazish uchun juda koʻp vaqtim ketdi. Oxiri, www.google.co.uz saytidan qidirib topdim. "Format" baniga kirib u yerdan "Page"ni ochib, soʻngra ochilgan yangi oynadan "Orientation"dan "Landscape" tanlasangiz boʻldi.
Ushbu ma`lumotning kimgadir foydasi tegsa xursandman.
Ushbu ma`lumotning kimgadir foydasi tegsa xursandman.
Saturday, June 23, 2012
LAMP server oʻrnatish
.php fayllarni koʻrish uchun odatda virtual server kerak boʻladi. Windows operatsion tizimida koʻpchilik "Denver"dan foydalanishga odatlanib qolgan, chunki uning oʻzi hamma moslash jarayonini oʻzi amalga oshiradi. Linuxda ham xuddi shunday virtual server hosil qilish mumkin. U yerda "Joomla", "Drupal" va "Wordpress" kabi ochiq kodli "cms"larni ishlatib koʻrishingiz va tanishishingiz mumkin boʻladi. Buning uchun LAMP serverni oʻrnatish kerak boʻladi. LAMP qisqartma soʻz. L harfi "Linux" soʻzining bosh harfi. "A" esa "Apache" soʻzining bosh harfi. "M" esa "MySQL" maʻlumotlar bazasining birinchi harfi, "P" harfi esa "Php"ning ilk harfi hisoblanadi.
Qisqasi, LAMP serverni oʻrnatish uchun kompyuteringizda "Ubuntu" operatsion tizimi oʻrnatilgan boʻlishi va internetga ulangan boʻlishi kerak.
Birinchi navbatda MySQL`ni oʻrnatishishimiz kerak. Buning uchun terminalda quyidagi buyruqni kiritamiz:
Kerakli paketlar yuklab boʻlingandan soʻng, oʻrnatish jarayoni boshlanadi. Oʻrnatish vaqtida MySQL root maxfiy soʻzi soʻraladi. Ushbu maxfiy soʻzning OT maxfiy soʻziga aloqasi yoʻq, shuning uchun qoʻrqmasdan boshqa xohlagan maxfiy soʻzni kiritish mumkin boʻladi.
Endi joriy ma`lumotlar bazasi serverini oʻchirib, yoqish kerak boʻladi:
Endi esa Apache`ni va uning har xil qoʻshimchalarini oʻrnatamiz:
Jarayonni davom ettirib, PHP tilini qoʻshimcha modullari bilan oʻrnatamiz:
Ushbu jarayon tugagandan soʻng, Apache`ni majburan oʻchirib-yoqishga toʻgʻri keladi:
Mana endi, MySQL ma`lumotlar bazasini boshqarish oson boʻlishi uchun PhpMyAdmin veb interfeysini oʻrnatamiz:
Rasmda koʻrib turganingizdek, ushbu dastur oʻzbek tiliga oʻgirilgan va foydalanishda ancha qulay boʻladi. Ushbu serverni ishlayotganligini brauzerda ham tekshirib koʻrishingiz mumkin boʻladi. Buning uchun har qanday brauzerning manzillar satriga http://localhost/. manzilini kiritishingiz kerak boʻladi. Ushbu manzil ochilishi bilan "It works" degan yozuv paydo boʻlishi kerak. Barcha saytlar aslida /var/www jildi ichida joylashadi. Ushbu jildga kirib u yerda qanday fayllar joylashganligini koʻrib, hatto ularning tarkibini oʻzgartirishingiz mumkin. Standart holat boʻyicha siz ushbu katalogda yangi fayl yaratish, oʻchirish va tahrirlash huquqiga ega boʻlmaysiz. Ushbu muammoni hal qilish uchun terminalda quyidagi buyruqni bajarishingiz kerak boʻladi:
sudo chmod 777 /var/www
Ushbu buyruq /var/www katalogida har qanday foydalanuvchiga fayllarni tahrirlash va oʻzgartirish huquqini beradi. Shuning uchun ushbu buyruqni asosiy veb server boʻlgan kompyuterlarda amalga oshirishni tavsiya qilmaymiz. Faqatgina shaxsiy kompyuteringizda tanishish va foydalanishda tavsiya qilinadi.
Ushbu maqolani ushbu saytdan tarjima qildim, tarjima jarayonida oʻzimning fikrlarimni ham qoʻshdim. Chet tillarini bilmaydigan yoki oʻzbek tilida maqolalarni oʻqishni afzal biluvchi foydalanuvchilarga foydasi tegadi degan umiddaman. Fikrlaringiz boʻlsa, bemalol sharh qoldirishingiz mumkin.
Qisqasi, LAMP serverni oʻrnatish uchun kompyuteringizda "Ubuntu" operatsion tizimi oʻrnatilgan boʻlishi va internetga ulangan boʻlishi kerak.
Birinchi navbatda MySQL`ni oʻrnatishishimiz kerak. Buning uchun terminalda quyidagi buyruqni kiritamiz:
sudo apt-get install mysql-server mysql-client libmysqlclient15-dev
Kerakli paketlar yuklab boʻlingandan soʻng, oʻrnatish jarayoni boshlanadi. Oʻrnatish vaqtida MySQL root maxfiy soʻzi soʻraladi. Ushbu maxfiy soʻzning OT maxfiy soʻziga aloqasi yoʻq, shuning uchun qoʻrqmasdan boshqa xohlagan maxfiy soʻzni kiritish mumkin boʻladi.
Endi joriy ma`lumotlar bazasi serverini oʻchirib, yoqish kerak boʻladi:
sudo /etc/init.d/mysql restart
Endi esa Apache`ni va uning har xil qoʻshimchalarini oʻrnatamiz:
sudo apt-get install apache2 apache2-doc apache2-mpm-prefork apache2-utils libexpat1 ssl-cert
Jarayonni davom ettirib, PHP tilini qoʻshimcha modullari bilan oʻrnatamiz:
sudo apt-get install libapache2-mod-php5 libapache2-mod-ruby php5 php5-common php5-curl php5-dev php5-gd php5-idn php-pear php5-imagick php5-imap php5-mcrypt php5-memcache php5-mhash php5-ming php5-mysql php5-pspell php5-recode php5-snmp php5-sqlite php5-tidy php5-xmlrpc php5-xsl
Ushbu jarayon tugagandan soʻng, Apache`ni majburan oʻchirib-yoqishga toʻgʻri keladi:
sudo /etc/init.d/apache2 force-reload
Mana endi, MySQL ma`lumotlar bazasini boshqarish oson boʻlishi uchun PhpMyAdmin veb interfeysini oʻrnatamiz:
sudo apt-get install phpmyadmin
Rasmda koʻrib turganingizdek, ushbu dastur oʻzbek tiliga oʻgirilgan va foydalanishda ancha qulay boʻladi. Ushbu serverni ishlayotganligini brauzerda ham tekshirib koʻrishingiz mumkin boʻladi. Buning uchun har qanday brauzerning manzillar satriga http://localhost/. manzilini kiritishingiz kerak boʻladi. Ushbu manzil ochilishi bilan "It works" degan yozuv paydo boʻlishi kerak. Barcha saytlar aslida /var/www jildi ichida joylashadi. Ushbu jildga kirib u yerda qanday fayllar joylashganligini koʻrib, hatto ularning tarkibini oʻzgartirishingiz mumkin. Standart holat boʻyicha siz ushbu katalogda yangi fayl yaratish, oʻchirish va tahrirlash huquqiga ega boʻlmaysiz. Ushbu muammoni hal qilish uchun terminalda quyidagi buyruqni bajarishingiz kerak boʻladi:
sudo chmod 777 /var/www
Ushbu buyruq /var/www katalogida har qanday foydalanuvchiga fayllarni tahrirlash va oʻzgartirish huquqini beradi. Shuning uchun ushbu buyruqni asosiy veb server boʻlgan kompyuterlarda amalga oshirishni tavsiya qilmaymiz. Faqatgina shaxsiy kompyuteringizda tanishish va foydalanishda tavsiya qilinadi.
Ushbu maqolani ushbu saytdan tarjima qildim, tarjima jarayonida oʻzimning fikrlarimni ham qoʻshdim. Chet tillarini bilmaydigan yoki oʻzbek tilida maqolalarni oʻqishni afzal biluvchi foydalanuvchilarga foydasi tegadi degan umiddaman. Fikrlaringiz boʻlsa, bemalol sharh qoldirishingiz mumkin.
Saturday, June 16, 2012
Lotin alifbosida koʻp uchraydigan xatolar
Hozirgi kunda lotin alifbosida yozilgan internet sahifalarida, koʻchalardagi reklama bannerlarida, hatto ish qogʻozlarida ham quyidagicha xatolar juda koʻp uchramoqda:
1. oʻ Oʻ va gʻ Gʻ harflaridagi " ʻ " belgisi oʻrnida " ' " belgisi ishlatilmoqda. Aslida, " ' " belgisi tutuq belgisi hisoblanadi. Menimcha, bunga sabab oʻzbek tilidagi klaviaturada " ʻ " belgisining oʻrnatilmaganligi boʻlsa kerak. "Microsoft Word" dasturida ushbu belgini simvollardan topib qoʻysa boʻladi. Linuxda esa lotin alifbosiga asoslangan klaviaturada ushbu belgi mavjud. Bu muammoni hal qilish uchun "Windows" operatsion tizimida oʻzbekcha lotin alifbosiga asoslangan klaviaturaga " ʻ " belgisini qoʻshish kerak.
2. Yil va sanalardan soʻng lotin alifbosida " - " (chiziqcha) belgisi bilan bogʻliq xatolar uchramoqda. Kirill alifbosida yil va sanalardan soʻng " - " (chiziqcha) belgisi qoʻyilmaydi. 2012 йил 16 июн kabi. Lotin alifbosida esa chiziqcha qoʻyilishi shart. 2012-yil 16-iyun.
3. Hozirgi zamon qoʻshimchalar oʻrnida ham baʻzida kelasi zamon qoʻshimchalari qoʻyib ishlatilmoqda. Masalan, "quvalamoqda" emas, "quvlamoqda" boʻladi. Agar birinchi soʻzni asos va qoʻshimchalarga ajratib chiqsak, "quv-a-la-moq" shaklida ajraladi. Bu yerda "quv" - asos, -a kelasi zamon qoʻshimchasi, -moqda hozirg zamon qoʻshimchasi hisoblanadi. "ketdi" soʻzi oʻtgan zamonni ifodalasa, "ketadi" feʻlida esa "-a" qoʻshimchasi kelasi zamonda boʻladigan harakatni ifodalaydi. Shuning uchun hozirgi zamonda boʻladigan harakatda -a qoʻshimchasini ishlatmaslik kerak.
4. Kirill alifbosidagi "ц" harfini lotin alifbosida qoʻllash bilan bogʻliq xatolar uchrab turibdi. Ayniqsa, kirildan lotinga, lotindan kirilga alifboni oʻgiradigan dasturlarda bu hol juda koʻp uchraydi. Yangi imlo qoidalariga koʻra "ц" harfi lotin alifbosida faqatgina soʻz oʻrtasida unlidan keyin kelsagina "ts" shaklida yoziladi. Masalan: litsey (лицей), konstitutsiya (конституция). Qolgan barcha holatlarda "s" shaklida yoziladi. Masalan, sirk (цирк), sirkul (циркул), abzas (абзац).
5. gʻ va g jarangli undoshlari bilan tugagan soʻzlarga -ga (joʻnalish kelishigi), -gach (payt ravishdoshi), -gan (sifatdosh), -gani (maqsad ravishdoshi) qoʻshimchalari qoʻshilsa, oʻzgartirilmasdan, asliga koʻra morflologik qoida asosida yoziladi. Masalan: togʻ + ga = togʻga, barg + ga = bargga, yigʻ + gani = yigʻgani, yigʻ + gan = yigʻgan, eg + gan = eggan, yigʻ + gach = yigʻgach.
Lekin ushbu qoida jarangsiz undosh bilan tugagan soʻzlarga tegishli emas. Masalan: qishloq + ga = qishloqqa, ek + gan = ekkan, chiq + gan = chiqqan, chiq + gani = chiqqani kabi yozilaveradi. Kiril alifbosida esa ushbu holatda fonetik qoida asosida har qanday holatda ham oʻzgartirib yozilaveradi. Masalan: тоққа, қишлоққа, йиққани kabi.
6. Izofali birikmalarda " y " harfi qoʻyib yoziladi. Masalan, kirill alifbosida "таржимаи ҳол" deb yozilsa, lotin alifbosida "tarjimayi hol" deb yoziladi. "Нуқтаи назар" so'zi "nuqtayi nazar" shaklida yoziladi.
7. Chet tilidan kirib kelgan ko'pgina so'zlar shakliy qoida asosida yozilmoqda. Masalan: kirill alifbosida "сенятбр", "октябр" "режисёр", "бюджет" kabi so'zlar lotin alifbosida "sentabr", "oktabr", "rejissor", "budjet" kabi yoziladi.
8. Tarkibida v yoki u undoshi bo'lgan bir bugʻinli soʻzlarga - illa qoʻshimchasi qoʻshilsa, -ulla tarzida yoziladi. Masalan: shov + illa = shovulla, gʻuv + illa = gʻuvulla kabi.
Maqolamning davomi bor...
1. oʻ Oʻ va gʻ Gʻ harflaridagi " ʻ " belgisi oʻrnida " ' " belgisi ishlatilmoqda. Aslida, " ' " belgisi tutuq belgisi hisoblanadi. Menimcha, bunga sabab oʻzbek tilidagi klaviaturada " ʻ " belgisining oʻrnatilmaganligi boʻlsa kerak. "Microsoft Word" dasturida ushbu belgini simvollardan topib qoʻysa boʻladi. Linuxda esa lotin alifbosiga asoslangan klaviaturada ushbu belgi mavjud. Bu muammoni hal qilish uchun "Windows" operatsion tizimida oʻzbekcha lotin alifbosiga asoslangan klaviaturaga " ʻ " belgisini qoʻshish kerak.
2. Yil va sanalardan soʻng lotin alifbosida " - " (chiziqcha) belgisi bilan bogʻliq xatolar uchramoqda. Kirill alifbosida yil va sanalardan soʻng " - " (chiziqcha) belgisi qoʻyilmaydi. 2012 йил 16 июн kabi. Lotin alifbosida esa chiziqcha qoʻyilishi shart. 2012-yil 16-iyun.
3. Hozirgi zamon qoʻshimchalar oʻrnida ham baʻzida kelasi zamon qoʻshimchalari qoʻyib ishlatilmoqda. Masalan, "quvalamoqda" emas, "quvlamoqda" boʻladi. Agar birinchi soʻzni asos va qoʻshimchalarga ajratib chiqsak, "quv-a-la-moq" shaklida ajraladi. Bu yerda "quv" - asos, -a kelasi zamon qoʻshimchasi, -moqda hozirg zamon qoʻshimchasi hisoblanadi. "ketdi" soʻzi oʻtgan zamonni ifodalasa, "ketadi" feʻlida esa "-a" qoʻshimchasi kelasi zamonda boʻladigan harakatni ifodalaydi. Shuning uchun hozirgi zamonda boʻladigan harakatda -a qoʻshimchasini ishlatmaslik kerak.
4. Kirill alifbosidagi "ц" harfini lotin alifbosida qoʻllash bilan bogʻliq xatolar uchrab turibdi. Ayniqsa, kirildan lotinga, lotindan kirilga alifboni oʻgiradigan dasturlarda bu hol juda koʻp uchraydi. Yangi imlo qoidalariga koʻra "ц" harfi lotin alifbosida faqatgina soʻz oʻrtasida unlidan keyin kelsagina "ts" shaklida yoziladi. Masalan: litsey (лицей), konstitutsiya (конституция). Qolgan barcha holatlarda "s" shaklida yoziladi. Masalan, sirk (цирк), sirkul (циркул), abzas (абзац).
5. gʻ va g jarangli undoshlari bilan tugagan soʻzlarga -ga (joʻnalish kelishigi), -gach (payt ravishdoshi), -gan (sifatdosh), -gani (maqsad ravishdoshi) qoʻshimchalari qoʻshilsa, oʻzgartirilmasdan, asliga koʻra morflologik qoida asosida yoziladi. Masalan: togʻ + ga = togʻga, barg + ga = bargga, yigʻ + gani = yigʻgani, yigʻ + gan = yigʻgan, eg + gan = eggan, yigʻ + gach = yigʻgach.
Lekin ushbu qoida jarangsiz undosh bilan tugagan soʻzlarga tegishli emas. Masalan: qishloq + ga = qishloqqa, ek + gan = ekkan, chiq + gan = chiqqan, chiq + gani = chiqqani kabi yozilaveradi. Kiril alifbosida esa ushbu holatda fonetik qoida asosida har qanday holatda ham oʻzgartirib yozilaveradi. Masalan: тоққа, қишлоққа, йиққани kabi.
6. Izofali birikmalarda " y " harfi qoʻyib yoziladi. Masalan, kirill alifbosida "таржимаи ҳол" deb yozilsa, lotin alifbosida "tarjimayi hol" deb yoziladi. "Нуқтаи назар" so'zi "nuqtayi nazar" shaklida yoziladi.
7. Chet tilidan kirib kelgan ko'pgina so'zlar shakliy qoida asosida yozilmoqda. Masalan: kirill alifbosida "сенятбр", "октябр" "режисёр", "бюджет" kabi so'zlar lotin alifbosida "sentabr", "oktabr", "rejissor", "budjet" kabi yoziladi.
8. Tarkibida v yoki u undoshi bo'lgan bir bugʻinli soʻzlarga - illa qoʻshimchasi qoʻshilsa, -ulla tarzida yoziladi. Masalan: shov + illa = shovulla, gʻuv + illa = gʻuvulla kabi.
Maqolamning davomi bor...
Sunday, June 10, 2012
Wednesday, June 6, 2012
Tarmoqdagi "Ubuntu"dan XP`dagi printerga chop qilish
Sarlavhadan ham tushungan boʻlsangiz kerak, server Windows XP tizimida ishlaydi. Unga printer oʻrnatilgan. Tarmoqda "Ubuntu" oʻrnatilgan kompyuterlar ham bor. Oʻsha linux oʻrnatilgan tizimdan serverdagi printerga chop qilish kerak. Buning uchun "Ubuntu" oʻrnatilgan kompyuterda oʻsha printerning linux uchun drayveri oʻrnatilgan boʻlishi kerak. "Canon mf 4010" printerining drayverini oʻrnatish haqida oldinroq ma`lumot berilgan. Qisqasi, ekranning oʻng tomonidagi eng yuqori burchakdagi nishonchaning ustiga sichqoncha koʻrsatkishini olib kelib bir marta bosamiz. U yerdan "Printerlar" ("Printers")bandini tanlaymiz.
Natijada, quyidagi koʻrinishdagi oyna ochiladi:
U yerdan "Qoʻshish" ("Add")tugmasini bosamiz. Yangi ochilgan oynadan "Tarmoq printeri" ("Network Printer")ni kengaytiramiz va u yerdan "SAMBA orqali Windows printeri" ("Windows Printer via SAMBA")ni tanlaymiz. U yerdan "Koʻrish" ("Browse") tugmasini bosamiz yoki boʻlishilgan printerning manzilini qoʻlda yozamiz. "Toʻgʻrilash" ("Verify") tugmasini bosing. Keyin esa, talab qilsa, Windows foydalanuvchisi va maxfiy soʻzini kiritamiz. "Navbatdagi" ("Forward") tugmasini bosamiz. Mos printer drayverini tanlang va oʻzgarishlarni "Qoʻllash" ("Apply")ni bosamiz. Natijada, sinov sahifasini chop qilishni, yaʻni qogʻozga chop qilishni sinab koʻrishni taklif qiluvchi oyna paydo boʻladi:
Agar rostdan printer ishlayotganini sinab koʻrmoqchi boʻlsangiz, "Tekshirish uchun chop qilish" ("Print Test Page") tugmasini bosib, sinab koʻrishingiz mumkin.
Men tarmoqdagi 2 ta printerni ham oʻrnatib oldim. Hammasi muvaffaqiyatli amalga oshdi. Agar sizda birorta muammo boʻlsa, bemalol fikringizni yozishingiz mumkin.
Natijada, quyidagi koʻrinishdagi oyna ochiladi:
U yerdan "Qoʻshish" ("Add")tugmasini bosamiz. Yangi ochilgan oynadan "Tarmoq printeri" ("Network Printer")ni kengaytiramiz va u yerdan "SAMBA orqali Windows printeri" ("Windows Printer via SAMBA")ni tanlaymiz. U yerdan "Koʻrish" ("Browse") tugmasini bosamiz yoki boʻlishilgan printerning manzilini qoʻlda yozamiz. "Toʻgʻrilash" ("Verify") tugmasini bosing. Keyin esa, talab qilsa, Windows foydalanuvchisi va maxfiy soʻzini kiritamiz. "Navbatdagi" ("Forward") tugmasini bosamiz. Mos printer drayverini tanlang va oʻzgarishlarni "Qoʻllash" ("Apply")ni bosamiz. Natijada, sinov sahifasini chop qilishni, yaʻni qogʻozga chop qilishni sinab koʻrishni taklif qiluvchi oyna paydo boʻladi:
Agar rostdan printer ishlayotganini sinab koʻrmoqchi boʻlsangiz, "Tekshirish uchun chop qilish" ("Print Test Page") tugmasini bosib, sinab koʻrishingiz mumkin.
Men tarmoqdagi 2 ta printerni ham oʻrnatib oldim. Hammasi muvaffaqiyatli amalga oshdi. Agar sizda birorta muammo boʻlsa, bemalol fikringizni yozishingiz mumkin.
Subscribe to:
Posts (Atom)